Šta je tumor slezine?

Šta je tumor slezine?

Tumor slezine je pojava nenormalnog rasta tkiva unutar slezine, organa koji ima važnu ulogu u filtriranju krvi i funkcionisanju imunog sistema. Tumor može biti:

Tumor slezine može nastati direktno u slezini (primarni tumor) ili se u nju proširiti iz drugih delova tela (metastatski tumor). Neki tumori ne izazivaju simptome i otkrivaju se slučajno, dok drugi mogu izazvati bol, uvećanje slezine ili druge tegobe.

Koje vrste tumora slezine postoje?

Tumori slezine mogu biti različitog porekla i ponašanja – neki su bezopasni, dok drugi zahtevaju ozbiljnije medicinsko praćenje ili lečenje. U osnovi, dele se na benigne i maligne promene.

Benigne promene

Dobroćudni tumori slezine najčešće ne izazivaju simptome i često se otkrivaju slučajno, prilikom snimanja abdomena iz drugih razloga. Među njima se najčešće javljaju:

Hemangiomi. Benigni tumori nastali iz krvnih sudova, najčešća takva pojava u slezini.
Ciste. Mogu biti urođene ili stečene; obično nisu opasne, ali ako su velike, mogu izazvati osećaj pritiska.
Hamartomi. Retki benigni tumori koji nastaju iz normalnih ćelija slezine, ali nepravilno organizovanih.

Maligni tumori

Zloćudni tumori slezine su ređi, ali ozbiljniji. Mogu nastati direktno u slezini ili se proširiti iz drugih delova tela. Najznačajniji su:

Limfomi. Karcinomi limfnog tkiva, koji često zahvataju slezinu, naročito kod ne-Hodgkinovog limfoma.
Metastaze. Slezina nije često mesto za širenje tumora, ali kod uznapredovalih maligniteta (npr. rak pluća, dojke ili debelog creva), može doći do sekundarnog zahvatanja.
Angiosarkom slezine. Izuzetno redak, ali agresivan maligni tumor koji potiče iz krvnih sudova slezine.

Leukemije i druge bolesti krvi

Kod nekih oblika hroničnih leukemija i mijeloproliferativnih poremećaja, slezina se značajno uvećava zbog nagomilavanja abnormalnih ćelija, što može izgledati kao tumorska masa.

Dijagnostika tumora slezine se obično sprovodi putem ultrazvuka, kompjuterkse tomografije ili magnetne rezonance, a dalji koraci zavise od prirode nalaza. U nekim slučajevima, neophodno je hirurško odstranjivanje slezine radi precizne dijagnoze ili lečenja.

Simptomi tumora slezine

Simptomi tumora slezine često su nespecifični ili se uopšte ne javljaju u početku, posebno kod benignih tumora. Kada postoje, najčešće uključuju:

Bol ili nelagodnost u gornjem levom delu stomaka (ispod rebara)
Pritisak u stomaku zbog uvećane slezine
Rani osećaj sitosti (jer slezina pritiska želudac)
Umor, malaksalost
Gubitak apetita ili telesne mase (kod zloćudnih promena).

Mogu se javiti i znaci infekcije ili oštećenja:

Povišena telesna temperatura
Noćno znojenje
Učestale infekcije (zbog oslabljenog imunog odgovora)
Lako stvaranje modrica ili krvarenje (ako slezina uništava krvne ćelije).

Kod malignih tumora mogu se javiti i:

Uporno uvećanje slezine (splenomegalija)
Bol koji se širi ka ramenu
Simptomi osnovne bolesti. Na primer, kod limfoma ili leukemije mogu biti prisutni i drugi sistemski znaci

Koji su faktori rizika tumora slezine

Faktori rizika za tumor slezine zavise od toga da li se radi o benignim ili malignim promenama, ali postoje određeni uslovi i stanja koji mogu povećati verovatnoću da se tumor razvije. Evo najčešćih:

Hronične infekcije. Dugotrajne infekcije (npr. Epstein-Barr virus, HIV) mogu povećati rizik, posebno za limfoproliferativne bolesti koje zahvataju slezinu.
Imunološki poremećaji. Bolesti poput lupusa ili reumatoidnog artritisa povezane su sa poremećajem u limfnom sistemu.
Hronične upalne bolesti. Dugotrajne inflamacije u telu mogu doprineti razvoju određenih tumora.
Genetska predispozicija. Porodična istorija limfoma ili leukemije može biti rizičan factor.

Izloženost zračenju ili hemikalijama. Rad u hemijskoj industriji ili terapija zračenjem u prošlosti povećavaju rizik od malignih bolesti.

Postojanje drugih carcinoma. Kod osoba koje imaju rak u drugim organima, postoji mogućnost da se tumor proširi i na slezinu (metastaze).
Starija životna dob. Rizik od malignih tumora slezine raste sa godinama.

Važno je naglasiti da tumor slezine može nastati i bez prisustva bilo kog poznatog faktora rizika, a dijagnoza se najčešće postavlja tek nakon snimanja ili dodatnih analiza krvi.

Dijagnostikovanje tumora slezine

Dijagnostikovanje tumora slezine obično započinje na osnovu simptoma ili kao slučajan nalaz tokom ispitivanja drugih stanja. Pošto slezina nije organ koji se lako pregleda spolja, koriste se različite metode slikovne i laboratorijske dijagnostike:

Klinički pregled. Lekar može osetiti uvećanu slezinu palpacijom stomaka, posebno ako je značajno povećana.
Ultrazvuk abdomena. Jednostavna i bezbolna metoda koja često prva otkriva promene u veličini i strukturi slezine.
Kompjuterska tomografija (CT skener) ili magnetna rezonanca (MR). Daju detaljnije informacije o tumoru, njegovoj veličini, položaju, eventualnom širenju i odnosu prema okolnim strukturama.
Laboratorijske analize krvi. Mogu pokazati anemiju, smanjen broj trombocita ili leukocita, ili druge promene koje ukazuju na oštećenu funkciju slezine.
PET skener. Koristi se u proceni da li je tumor zloćudan i da li se proširio na druge delove tela, posebno kod sumnje na limfom.
Biopsija. Retko se radi direktno na slezini zbog rizika od krvarenja, ali se može uzeti uzorak tkiva ako postoji bezbedan pristup ili se uzorak analizira nakon hirurškog uklanjanja slezine (splenektomija).

Dijagnoza se postavlja na osnovu kombinacije kliničkog nalaza, snimanja i laboratorijskih rezultata. U slučajevima kada je priroda tumora nejasna, definitivna dijagnoza se najčešće dobija nakon patohistološke analize tkiva.

Lečenje tumora slezine

Lečenje tumora slezine zavisi od tipa tumora, njegove veličine, prirode (benigni ili maligni) i opšteg stanja pacijenta. Evo osnovnih pristupa:

Praćenje (aktivni nadzor). Kod manjih benignih tumora bez simptoma, često nije potrebno odmah lečenje; sprovode se redovne kontrole.
Hirurško uklanjanje slezine (splenektomija). Najčešća metoda kod većih tumora, nejasnih masa ili malignih promena; slezina se potpuno uklanja.
Hemoterapija. Koristi se kod malignih bolesti kao što su limfomi ili leukemije, posebno kada je slezina deo šireg procesa.
Radioterapija. Ređe se koristi, ali može biti opcija kod određenih limfoma.
Lečenje osnovne bolesti. Ako je tumor rezultat metastaze ili deo sistemske hematološke bolesti, leči se primarni uzrok.

Nakon uklanjanja slezine, pacijenti moraju da budu zaštićeni od infekcija, što uključuje vakcinaciju i pažljivo praćenje